Türk Beşleri

Osmanlı Devleti döneminde, 1900 ile 1910 yılları arasında doğan ve farklı müzik geçmişlerine sahip olmalarına karşın Cumhuriyetle birlikte ortak bir amaca hizmet etmeye başlayan beş bestecimizi adlandırmak için kullanılmaktadır bu ifade. Yeni Türk Devleti’nin muasır medeniyetler seviyesi hedefinden hareketle Atatürk döneminde Avrupa’ya müzik eğitimine gönderilmişlerdir. Geri döndüklerinde ise batıdan öğrendikleri teknikler ile halk müziğindeki ezgileri, renkleri birleştirip Türk müziği adına ilklere imza atmışlardır. İlk Opera, ilk piyano konçertosu, ilk kanun konçertosu vb. Ayrıca tıpkı yurttaşı olan ünlü besteci Franz Liszt’in 1800lerde Osmanlı Sarayına konuk olması gibi budun müzik biliminin kurucularından biri olarak kabul edilen ünlü Macar besteci Béla Bartók’un Türkiye ziyareti ve Saygun ile olan çalışmaları dikkate değerdir.

Bu çalışmalar sayesinde yörelerdeki bazı türkülerin dinlenerek, notaya aktarılması ve gelecek kuşaklara ulaştırılması mümkün olmuştur. Çalışmalar sırasında yine beşlerden olan Akses ve Erkin de ekibe katılmış ve bu derleme çalışmalarının nasıl yapıldığını tecrübe etme fırsatı yakalamışlardır. Beşlerin yazdıkları eserler yurt dışında da birçok kez seslendirilmiş ve batı orkestralarının alışık olmadıkları Aksak ölçüler ile tanışmalarına katkı sağlamıştır. 1943’te II. Dünya Savaşı sırasında Fritz Zaun yönetimindeki Berlin Şehir Orkestrası ile şehir bombalar altındayken gerçekleştirilen, bizzat Cemal Erkin’in eşi ve Türkiye’nin ilk kadın konser piyanisti, piyano eğitimcisi olan Ferhunde Erkin tarafından eşinin piyano konçertosunun seslendirildiği konser hafızalara kazınan bir örnektir.

Beşlerin eserlerinin daha geniş kitlelerce tanınmasına ise şüphesiz en büyük katkıyı sağlayanlardan biri ünlü orkestra şefimiz Hikmet Şimşek olmuştur.

Her ne kadar Türk Beşleri günümüzün müzik dünyasında unutulmuş olsalar da şu ana kadar açtıkları yoldan ilerlemiş pek çok müzisyen ve bestecinin üzerinde güzel etkiler bırakmışlardır, sonraki kuşakların oluşması için temel görevi görmüşlerdir. İdil Biret, Suna Kan, Ferit Tüzün, İlhan Baran, Muammer Sun, Fazıl Say gibi daha pek çok isim bu etkinin meyveleri olarak örnek gösterilebilir.